فرش افشان و طرح قالی افشون

در زندگی روزمره ی ما عناصر و عوامل زیادی هستند که حتی با نقش کمرنگ خود با زندگی ما کاملا مرتبط هستند و اثر گذار و اثر پذیرند . یکی از این اجزا تابلو ها و فرش ها و لوازم هنری است که ما در منزل استفاده میکنیم و دکوراسیون منزل ما را به سبک خاصی مطابق با سلیقه صاحب خانه پیش میبرند. در این بین فرش ها که در مرکزیت خانه هستند اثر بسزایی در دکوراسیون دارند که خود از نقش های گوناگون تشکیل شده اند که جهت انتخاب آسان تر و مناسب تر بهتر است با این نقش ها و طرح ها آشنا شویم و گزینه ی مناسب را جهت استفاده در منزل خود بیابیم.
 
طرح ها و نقوش سنتی و کهن نیز همانند الگوهای هندسی، دارای چهارچوب و قاعده ای هستند که بر مبنای تبعیت از این قواعد بر روی فرش نقش میبندند و از ویژگی های این چهار چوب پیروی میکنند تا نتیجه ثمر بخش و پایدار بماند. از جمله زیباترین قالب های سنتی که بسیار پرکارد است طرح های افشان هستند که به جهت تطبیق با انواع دکوراسیون از محبوبیت خاصی نزد مردم برخوردار هستند. معمولا در ساختار طرح هایی مانند لچک و ترنج  به علل مختلف قسمت ترنج یا لچک بعنوان طرح شاخص و برجستگی بارزی در فرش است که چشم در نگاه اول آن را میپذیرد و عناصر دیگر بعنوان عناصر الحاقی در زمینه و متن فرش جهت زیباسازی بیشتر فرش ایجاد شده اند اما در طرح های افشان این ساختار متفاوت است .در سبک طراحی فرش های افشان ، طرح ها فاقد لچک، ترنج و قاب و عنصر بارزی هستند که چشم بیننده صرفا به یک نقطه خاص توجه داشته باشد و حتی رنگ ها نیز در یک نقطه برای جلوگیری از تجمع بار بصری در یک ناحیه ، استفاده نشده اند و گل ها و برگ ها و شاخه ها با وزن و رنگ بصری برابری بدن هیچ تمایز و برتری در تمامی فرش نقش بسته اند و اثری نفیس به نام طرح افشان را ارائه میدهند.
در طراحی فرش افشان محدودیتی برای استفاده از نقوش وجود ندارد .بلکه این طرح بنا بر محلی که در آن بافته میشوند و متناسب با آداب و رسوم مردمان آن ناحیه دارای خصوصیات خاصی میشود و نام های مختلفی همچون افشان شاه عباسی میگیرد. یکی از قابلیت های طرح های افشان استفاده آنها در مقیاس بزرگ ست زیرا استفاده ی آنها نا محدود است و میتواند سطح تمامی قالی را بپوشاند. هرچند همواره بین طرح و نقش فرش و ابعاد فرش تناسباتی وجود دارد که باید رعایت شود. در واقع هرچه فرش بزرگتر باشد نقوش افشان نیز بزرگتر خواهند بود . در طرح های افشان گل و بوته ها ، برگ ها، بته جقه ها و نقوش حیوانات بصورت پراکنده در رنگ های متنوع به کار رفته است.
 
در این بین تحولات ایجاد شده در طول تاریخ نه تنها بر فرش بلکه بر معماری و دکوراسیون و طراحی داخلی نیز اثر گذاشته است. همانطور که انسان در زندگی بدنبال فضایی آرام و دور از تشنج و استرس است و به نوعی خانه پناهگاه امن وی محسوب میشود، معماری نیز به سمت و سویی میرود که بتواند چنین فضایی را برای کاربر خلق کند که در این بین دکوراتور رسالت بزرگتری را بر عهده دارد چرا که کار وی ترکیب کلیه ابزار ملموس روزمره ی انسانی درخور روحیات کاربر است. در مورد فرش میتواند گفت برای ایرانی ها این عنصر صرفا بعنوان کفپوش استفاده نخواهد شد و عواملی مثل لامسه( گرمی و نرمی) و بینایی( زیبایی و نقش ها) بر انتخاب و وجودیت آن تاثیر میگذارند و باید مطابق روحیات انسانی باشند. در دکوراسیون های امروزی بعلت پایین آمدن متراژ منازل بسیاری از وسایل خانه بر روی فرش ماشینی قرار میگیرند و اگر بخواهیم صرفا به فضای خالی بین عناصر منزل توجه کنیم باید به قالیچه ای کوچک بسنده کنیم که از سلیقه ی شرقی ها کاملا به دور است و حتی از نظر بصری نیز زیبایی منزل از بین خواهد رفت. در این بین فرش های افشان زیباترین گزینه برای ما محسوب میشوند که آسیب کمتری خواهند دید. همچنین فرش های افشان بدلیل نداشتن تچمع بصری در یک نقطه و داشتن گل های بزرگ پخش شده در سراسر فرش و داشتن نقوش تکرار شوند یکسان، محبوبیت زیادی برای طراحان دکوراسیون و مردم دارند.
 
طرح های افشان به دلیل داشتن ویژگی های مطرح شده به راحتی قابل ترکیب با رنگ های متفاوت در دکوراسوین هستند و باعث بزرگنمایی بیستر فضا میشوند و به دلیل هارمونی موجود در پخش شدن نیرو های بصری در فرش به فضا عمق میبخشند و باعث گستردگی فضا میشوند.  تنوع در طرح ها و رنگ های فرش افشان با توجه به تحولات روحی و اجتماعی کابران تعریف میشود. همچنین فرش افشان را بدلیل نداشتن ترنج و لچک میتوان نوعی فرش مینیمال دانست که در دکوراسیون منازل مدرن امروزی جایگاه ویژه ای دارد .
نویسنده : یاسمن طهماسبی